Historia Uzdrowiska

Historia osadnictwa na terenach dzisiejszego Połczyna sięga VI wieku. Związana jest ze słowiańską osadą nazwaną Palupe, której gród warowny znajdował się około 3 km od obecnego centrum miasta. Gród, znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Wogry, pełnił ważną rolę na szlaku handlowym, którym przewożono sól i bursztyny z Kołobrzegu do Wielkopolski.

Pierwsze słowa pisane, dotyczące rozwijającej się prężnie osady, padają w dokumencie z roku 1331 i dotyczą zamku zbudowanego przez księcia Bogusława IV, który to spełniał rolę nadgranicznej wieży. W XIV książę pomorski Warcisław IV podarował osadę Połczyn rycerskiej rodzinie Wedlów. Nowi właściciele zabiegali o jej rozwój ekonomiczny. Dzięki sprawnej polityce, w roku 1335, Połczynowi nadane zostały prawa miejskie na wzór miast brandenburskich. Jednocześnie miasto uzyskało swój pierwszy herb. Był to fragment winnicy z trzema krzewami winnej latorośli – odniesienie od istniejącej na stokach doliny rzeki Wogry winnicy.

W okolicach roku 1374 Wedlowie sprzedali miasto rycerskiej rodzinie Manteufflów. Owocem tej decyzji była rozbudowa miejscowego zamku oraz trzy nowe huty szkła, mieszczące się w Lipie, Kłokowie i Kłokówku, w których wyrabiano szkło okienne, a także m.in.: witraże dla nowo wybudowanego kościoła w Buślarach. W roku 1515 Kurt von Manteuffel wprowadził w mieście prawo lubeckie, honorujące przywilejami stałych mieszkańców, pozwalające między innymi na korzystniejsze dla mieszczan zasady dziedziczenia majątku. Równocześnie zmieniony został herb Połczyna. Do istniejącego herbu, dołączony został herb rodzinny rodziny Manteufflów – czerwona poprzeczna belka na srebrnym polu. Niniejszy symbol do dziś reprezentuje Połczyn – Zdrój.

Kolejny okres w dziejach miasta był bardzo pechowy. W 1592 roku miasto zniszczył całkowicie zniszczył pożar. W trakcie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) wielokrotnie niszczone było przez żołnierzy różnych armii, a nakładane wysokie kontrybucje doprowadziły miasto do ruiny. Po wojnie Połczyn przypadł Brandenburgii.

W drugiej połowie XVII wieku miasto zaczęło ponownie rozwijać się gospodarczo i stało się ważnym ośrodkiem produkcji piwa. Dodatkowo rozwinęło się krawiectwo, tkactwo oraz szewstwo. Zdecydowanie najważniejszym momentem w historii rozwoju miasta był jednak roku 1688, kiedy to połczyński tkacz przypadkowo odkrył źródło wody oraz borowiny. Legenda głosi, że odkrywca był chory na reumatyzm i po obmyciu się w źródlanej wodzie oraz zanurzeniu nogi w błoto, cudownie wyzdrowiał. Miejscowy pastor – Joachim Titel potwierdził pojawienie się źródeł oraz zwrócił uwagę na ich leczniczy charakter w specjalnym raporcie skierowanym do władz kościelnych. Źródła szybko stały się podstawą rozwoju funkcji uzdrowiskowej miasta. Leczniczy charakter wód na trwałe ukształtował charakter Połczyna i pozwolił mu stać się prężnie rozwijającym miastem uzdrowiskowym. W roku 1705 Jakub von Krockow Junior wybudował pierwszy dom zdrojowy.

Istotny wpływ na podniesienie znaczenia kurortu miały budowane na Pomorzu szosy i linie kolejowe. Do końca XIX wieku miasto posiadało połączenie ze Stargardem, Szczecinem, Drawskiem, Świdwinem, Złocieńcem i Grzmiącą. Od roku 1903 Połczyn posiadał także połączenie kolejowe z Berlinem. Dobre połączenia komunikacyjne zaowocowały gwałtownym wzrostem popularności uzdrowiska i zwiększeniem liczby kuracjuszy. W latach 1870-1908 wybudowano istniejące do dziś sanatoria. Przed I wojną światową największą liczbę kuracjuszy – 4126 odnotowano w 1913 roku, w roku 1920 było to już 6316. Miastu w 1926 roku zmieniono nazwę na Połczyn – Zdrój (dotychczas nazywało się Połczyn), co dodatkowo zwiększyło jego prestiż.

Powszechny kryzys związany z latami wojennymi spowodował upadek gospodarczy. W trakcie I wojny światowej oraz po jej zakończeniu miasto znajdowało się na zaniedbanych i zacofanych peryferiach Rzeszy. Następnie obszar stał się terenem organizacji sił faszystowskich. Połczyn – Zdrój to miejsce ostatniej narady wojennej z udziałem najwyższych dowódców wojsk niemieckich przed wybuchem II wojny światowej.

Wyjątkowo smutny fragment historii okresu wojennego związany jest z istniejącym do dziś sanatorium „Borkowo”. W roku 1937 zostało ono przekazane Głównemu Urzędowi do Spraw Rasowych i Osiedleńczych SS, a dokładnie organizacji Lebensborn, na tzw. dom matki niemieckiej. W założeniu domy te miały opiekować się sierotami i samotnymi matkami, w rzeczywistości jednak służyły do innych celów. W odosobnieniu rodziły tu, dzieci wybranych niemieckich esesmanów, dziewczęta z organizacji Dziewcząt Niemieckich. W trakcie wojny wychowywane były w Borkowie także dzieci zrabowane polskim rodzinom, które miały według hitlerowskich kryteriów, cechy rasowo wartościowe. Dzieci te, po zakończonym procesie germanizacji, oddawane były niemieckim rodzinom. Zakład Lebensborn w Połczynie – Zdroju funkcjonował w latach 1938-1945.

Po wojnie postanowiono, że miasto wróci do leczniczej funkcji. Była to słuszna koncepcja rozwoju, poparta decyzją o przyznaniu miastu w roku 1946 charakteru miejscowości uzdrowiskowej. W roku 1965 w Połczynie została odwiercona, bogata w brom i jód, solanka, co spowodowało rozwój nowych kierunków lecznictwa. 1 stycznia 1972 miejscowość otrzymała status miasta uzdrowiskowego.

W Połczynie – Zdroju przemysł nigdy nie znalazł sprzyjających warunków rozwoju. W mieście zlokalizowanych zostało parę zakładów o znaczeniu regionalnym, stopniowo traciły jednak one swoje znaczenie. Słabo rozwinięty przemysł, niska urbanizacja, mała gęstość zaludnienia, oraz odległość od dużych tras komunikacyjnych to jednak największe atuty każdego dobrego miasta uzdrowiskowego. Połczyn – Zdrój stawia, więc na rozwój działalności uzdrowiskowej i turystyki regionalnej, a dzięki swoim walorom od lat pozostaje w ścisłej czołówce atrakcyjnych miejsc Polski.